Nederlands chemieconcern mogelijk jarenlang in greep Russische wapenmaffia en terroristen

Alle waarschuwingen van de Israëlische inlichtingendienst en de Nederlandse recherche ten spijt, onder meer over chemische leveranties aan het levensgevaarlijke Iran. Het Nederlandse Thermphos werd speelbal voor het witwassen van honderden miljoenen onder regie van de RussischJoodse wapenmagnaat Arcadi Gaydamak, stelt de Israëlische justitie. Waarom deed Nederland niets?

Nederlands chemieconcern mogelijk jarenlang in greep Russische wapenmaffia en terroristen

WAAROM DEED JUSTITIE NIETS

Fransen: Alarm over verdwenen vaten met grondstof
ABN Amro-top moet getuigen in monsterproces Tel Aviv

door BERT HUISJES en BART OLMER

TEL AVIV/VLISSINGEN, zaterdag


Waar zou de wereld zijn zonder kunstmest? De rokende schoorstenen van het complex aan de Westerschelde tonen hoe door honderden mensen een chemische stof als fosfor en al zijn derivaten wordt omgezet tot iets nuttigs. Een groeibevorderaar voor planten en bloemen.
Maar het bedrijf Thermphos is méér. Fosfor kan ook worden gebruikt voor afgrijselijke zaken, zoals de productie van zenuwgas. Daarom heeft het ministerie van Economische Zaken veel van de stoffen ook aangeduid als „strategische goederen” die niet mogen worden verhandeld naar verkeerde regimes.

De Israëlische geheime dienst en ook de Nederlandse recherche kijken er daarom al jaren met zorg naar. Afgelopen week barstte in Israël de bom. Het Nederlandse Thermphos is middelpunt geworden van een monsterproces tegen wapenmiljardair Arcadi Gaydamak en zijn stroman Nahum Galmor in Nederland.

Het Nederlands chemiebedrijf is al jaren in handen van zeer gevaarlijk geachte zakenlieden, met innige banden met de Russische maffia en terreurregimes. De vraag is alleen waarom de Nederlandse justitie juist níét ingreep, terwijl ook in ons land de opsporingsdiensten al vroeg signalen hadden.

„De inhoud van dit document is zeer vertrouwelijk”, schrijft de nationale recherche namelijk in 2003 al in een rapportage, in bezit van deze krant. „Het leent zich niet voor enige vorm van openbaarmaking.”

Daarna volgt informatie over een zeer gevaarlijke zakenman, Gaydamak, met vier nationaliteiten, Russisch, Canadees, Frans, en Israëlisch. Hij wordt „gezocht voor illegale wapenhandel (onder meer Angola) en criminele medewerking aan het witwassen”. En: „Deze persoon is bij ons bekend. Hij behoort tot de Russische georganiseerde criminaliteit,”

Het zorgwekkendst is de persoonlijke noot van de analist: „Hij zit momenteel in de chemische en mogelijk nucleaire handel…” De notitie waarschuwt verder onomwonden voor deze „investering in een Nederlandse rechtspersoon door Russische maffia”.

Nederland is die wetenschap ingefluisterd door de Israëlische politie. In een CIE bericht wordt de politie geïnformeerd dat Gaydamak werkt met een stroman, Nahum Galmor, nog steeds bestuurder én eigenaar van het chemieconcern in Vlissingen. „Gaydamak gebruikt Galmor zodat hij niet kan worden geidentificeerd al de ware eigenaar”, schrijft de Israëlische politie.

Een Nederlands bedrijf dat levensgevaarlijke stoffen verwerkt is al jaren in handen van een wapenhandelaar en maffiabaas. Hoe is het mogelijk? De Israëlische justitie is er inmiddels stellig van overtuigd. Tegen Gaydamak werd een aanhoudingsbevel uitgevaardigd. En ook Galmor is deze week in staat van beschuldiging gesteld.

De officiële aanklacht die deze krant bezit, laat zien dat de zaak voor een groot deel is opgebouwd rond het Nederlandse chemiebedrijf. Thermphos werd doelwit, prooi én slachtoffer voor de wapenhandelaar, zo valt daaruit te lezen. Dat werd mogelijk nadat de Nederlandse fabriek in 2000 werd afgestoten door de Duitse chemiegigant Hoechst.

De directie van Thermphos wil verder op eigen benen en gaat al snel om tafel met onder andere ABN Amro. Zij overtuigen de bank dat de wereldwijde vraag naar fosfor groot is en alleen maar blíjft groeien.

De Nederlandse fabriek is bovendien een van de allergrootste spelers op de wereldmarkt.
In die periode valt, volgens de Israëlische inlichtingendiensten, het oog van wapenhandelaar Gaydamak op de Nederlandse fabriek aan de Westerschelde. Zijn naam is bij alle inlichtingendiensten ter wereld bekend. Hij behoorde tot de Russische Joden die begin jaren zeventig de Sovjet-Unie mochten verlaten.

Halverwege de jaren 90 is hij uitgegroeid tot een van de rijkste Israëliërs ter wereld, die zeer grote belangen heeft verworven toen het Sovjetimperium instortte. Hij kocht wapens op van het leger en verhandelde die op grote schaal naar Afrika.

Frankrijk klaagde hem later aan als dé belangrijkste handelaar die wapens, tanks, raketten en helikopters leverde voor een bloedige strijd in Angola. In plaats van met dollars laat hij zich betalen met olie. Het Franse Angola-gate werd een succes voor justitie. Afgelopen week kreeg Gaydamak zes jaar in Frankrijk opgelegd, samen met de Franse zakenman Pierre Falcone, voor illegale wapenleveranties van 790 miljoen (!) dollar.

Gaydamak zag afgelopen jaren nog meer kansen in de verbrokkelde Sovjet-Unie. In Kazachstan verwierf hij eind jaren 90 een van de grootste mijnen voor „geel fosfor”, Kazphosfate Group. Het afstoten van de Nederlandse verwerkingsfabriek door de Duitsers is interessant. Gaydamak ziet kans voor het in eigendom verkrijgen van de gehele lijn, van het delven van de fosfor in Kazachstan tot verwerking en wereldwijde verkoop van de fosforproducten vanuit Nederland.

Alle schakels in één hand, waarbij de prijs van alle diensten intern kan worden bedacht – chemieconcern Thermphos in Vlissingen is daarmee prooi geworden. In maart 2002 wordt, volgens de Israëlische aanklagers, de ABN Amro-bank benaderd. Die bank is immers sinds de verzelfstandiging een van de grote aandeelhouders.

In de directiekamer verschijnt Nahum Galmor, naar eigen zeggen eigenaar van Kasphofosfate in Kazachstan. Hij wil Thermphos overnemen. Maar volgens de Israëlische geheime dienst en later ook justitie, is Galmor slechts een stroman. Hij is naar voren geschoven door Gaydamak, die dan de Franse justitie achter zich aan heeft. Omdat Gaydamak als gesprekspartner niet goed zal overkomen, is alles op naam gezet van Galmor. Bij de Israelische bank Hapoalim Trust wordt op zijn naam 50 miljoen dollar gestort door Gaydamak, stelt de Israëlische justitie. Deze dient als bankgarantie. ABN Amro gaat akkoord en binnen enkele maanden, het is dan 2002, is Gaydamaks stroman Galmor eigenaar.

Bij de Israëlische inlichtingen- en opsporingsdiensten wordt de deal met afschuw gadegeslagen. Via liaisons wordt Nederland gewaarschuwd. De nationale recherche met zekerheid, getuige het rapport dat daar werd opgesteld. De AIVD ongetwijfeld – die dienst kan dergelijke contacten met zusterdiensten nooit bevestigen.

In Zoetermeer beginnen de faxen binnen te stromen onder de noemer FOR POLICE ONLY. Arkady Gaydamak (8.4.1952), die zichzelf ook wel uitgeeft voor Arye Bar Lev, is een target. Hij staat onder „intelligence investigation” van de nauw met de Mossad samenwerkende ’Nationale Unit’ voor internationaal onderzoek. Hij heeft onlangs een Nederlands nummer gedraaid, kan Nederland de gegevens leveren?

Israël: Bedrijf gekocht om misdaadgeld wit te wassen

In de maanden erna begint ook de nationale recherche informatie te verzamelen over het Nederlandse Thermphos en zijn nieuwe eigenaar. „Het Israëlische vermoeden bestaat dat de Nederlandse rechtspersoon wordt gebruikt voor handel in chemische producten met Iran… Iran is een risicoland sinds 11 september 2001 en staat momenteel onder grote druk wegens zijn atoomprogramma.”
Maar wat kán Nederland? „De vraag doet zich voor of er op andere wijze dan met het strafrecht een oplossing kan worden gevonden om deze overname door Russische georganiseerde criminaliteit te pareren. Kan de overname achteraf ongedaan worden gemaakt met een beroep op het nationaal belang?”

Daarna wordt het stil.

Frank Engelsman van het recherchebureau Ultrascan doet sinds 2005 onderzoek naar Thermphos en Gaydamak. Met name naar witwassen van crimineel geld en de rol van ABN Amro. „Aanvankelijk kwam het bedrijf in een onderzoek naar girale geldtransacties in beeld. In de directie zat een Roemeen, terwijl Roemenië vaak een rol speelt bij witwassen. Dit bleek de nette bovenwereldman van niemand anders dan Gaydamak.”
Engelsman stelt dat ABN Amro wist aan wie het bedrijf werd verkocht. „Bij de eerste transactie vertelde Galmor dat hij handelde namens Gaydamak. Maar met hem wilde de bank geen zaken doen, vanwege zijn reputatie. Op aangeven van de bank is er toen een nieuwe transactie opgesteld, waarbij Gaydamak buiten beeld bleef en de bankgarantie stortte.”
Volgens hem was het doel om het heel fosforbedrijf naar de beurs te brengen. „Gaydamak investeerde 50 miljoen, maar de aandelen zouden voor een miljard naar de beurs in Londen gaan. Dat zou een enorme witwasoperatie zijn geweest.”

Of de AIVD het chemieconcern en zijn eigenaar wel onderzocht zal deze geheime dienst nooit melden. Mogelijk had Gaydamak ook afscherming. Een Franse oudminister sprak over hem als een geheim agent voor de Franse inlichtingendiensten. Wel kreeg Thermphos een aantal malen bezoek van de FIOD/ECD. De eerste was een regulier bezoek. De tweede na een alarmmelding van de Franse autoriteiten over vier verdwenen vaten met fosforoxychloride, een stof die ook werd gebruikt bij de productie van gifgas in Irak. In de administratie werden geen afwijkingen gevonden.
De aanklagers in Tel AvivJaffa hebben tegen de exotische eigenaren van het Nederlandse chemiebedrijf nu een aanklacht van 25 kantjes geformuleerd. Daarin duiden ze wapenhandelaar Gaydamak aan als de werkelijke eigenaar van het bedrijf in Vlissingen, en Galmor als zijn stroman. Thermphos is daarmee middelpunt van „the Criminal Plot”.

Volgens het OM stelde de bank als enige eis voor de verkoop dat Galmor kon garanderen dat hij kredietwaardig was voor de aankoop van het chemieconcern. Om aan de eisen van de bank tegemoet te komen, schrijven de aanklagers, werd op 24 april een valse bankgarantie afgegeven van de Hapoalim Bank Ltd.

De lijst met getuigen die het OM in Tel Aviv heeft opgeroepen wemelt inmiddels van de Nederlanders. Maar liefst zes medewerkers van de ABN Amro-bank moeten verschijnen als getuigen, onder wie toplieden als Jaap Kamp, Kevin Jones en Anne Snel. Ook heeft Israël agenten van de Amsterdamse politie als getuigen opgeroepen.

Het chemiebedrijf bracht gisteren na vragen van deze krant een verklaring naar buiten.
Volgens de woordvoerster gaat het om feiten „voorafgaand aan de verwerving van Thermphos door de eigenaar”. Als deze krant haar confronteert met de aanklacht waarin Galmor juist het middelpunt is, zegt zij: „Ik heb de verklaring opgesteld zoals ik was geinstrueerd.”

Volgens Galmors advocaat, Pieter van der Korst, heeft zijn cliënt niets met Gaydamak te maken. Hoewel deze aanvankelijk zou deelnemen als financier, zijn vervolgens na tegenstand van ABN Amro „alle lijnen doorgesneden”. Het bedrijf zou worden meegesleept in een politiek proces.